De "Tupperware" van Bruegel, Aertsen & Co.
Raerens en Rijns steengoed op Nederlandse schilderijen uit de renaissance en de barok.
Zojuist verschenen, dit prachtige boek en bijbehorende tentoonstelling door Ralph Mennicken, mede dankzij een bijdrage van € 5000,-- door de Keramiekstichting Smeele-Van der Meulen.
Net zoals de zogenaamde "Tupperware" tegenwoordig in de kasten van elk huishouden te vinden is en wordt gebruikt voor het bewaren of vervoeren van eten en drinken of voor het serveren en drinken, was vroeger het Rijnse steengoed niet meer weg te denken uit de huizen van onze voorouders.
Dit bijzonder hoogwaardige, duurzame en vaak rijk versierde keramiek werd vanaf de 13e/14e eeuw in enorme hoeveelheden geproduceerd in verschillende pottenbakkerijcentra in het Rijnland en geëxporteerd naar heel Noordoost-Europa. Vaten uit steengoed maakten deel uit van het dagelijks leven, niet alleen van de boeren, maar ook van de rijke burgers en kooplieden, de geestelijkheid en de adel. Tegenwoordig bevindt het zich in de collecties van vele musea over de hele wereld en komt bij archeologische onderzoek ook vaak uit Nederlandse aarde aan het licht.
De bekendste voorbeelden, die waarschijnlijk iedereen kent, zijn de Raerense kruiken op de schilderijen "De boerendans" en "De boerenbruiloft" van Pieter Bruegel de Oude. Maar ook op een groot aantal andere Vlaamse en Nederlandse schilderijen uit de 15e tot de 17e eeuw komen Rijnse en vooral Raerense steengoed kruiken voor. Deze zogenaamde genrestukken tonen een breed panorama van het leven in het Nederland van deze periode: boerentaferelen, religieuze schilderijen, maar ook burgerlijke interieurs en stillevens.
In jaren van onderzoek heeft de auteur meer dan 600 van deze schilderijen gevonden van bijna 160 verschillende schilders, die Rijns steengoed in het dagelijks gebruik afbeelden. Ze zijn hier allemaal afgebeeld en gerelateerd aan echte objecten uit museumcollecties. Daarnaast geeft de tekst een uitgebreid overzicht van de technologische en kunsthistorische ontwikkelingen in de keramiekproductie en de Nederlandse schilderkunst, niet zonder beide in een sociaal-historische context te plaatsen en te wijzen op de parallellen die overal bestaan.
Bovenal verrijkt dit boek het steengoedonderzoek met een aspect dat tot nu toe weinig aandacht heeft gekregen: het zicht vanuit het standpunt van de consument.