Archief tegelbakkerij Van Traa nu online beschikbaar
Dankzij een bijdrage van de Keramiekstichting heeft het StadsArchief Rotterdam het archief van de Rotterdamse tegelbakkerij en de bewaarde tegelsponsen gedigitaliseerd, beschreven en online beschikbaar gesteld.
De allerlaatste Rotterdamse tegelbakkerij ‘De Bloempot’ wordt in 1843 overgenomen door steenhouwer Willem van Traa (1804-1890). Een deel van het bedrijfsarchief van Van Traa uit de periode 1843-1873 is, met subsidie van de Keramiekstichting Smeele van der Meulen, gedigitaliseerd.
Keramiekexperts, verzamelaars en liefhebbers kunnen nu de registers met klanten en debiteuren, balansen, het ovenboek, inventarissen van de voorraad en een correspondentieboek online bekijken. Daarnaast is de collectie tegelsponsen* en tegelvoorbeelden opnieuw gescand en beschreven.
Tegelbakkerijen in Rotterdam
Rond 1600 breidt Rotterdam zich uit richting de Maas. Het aantal inwoners, havens en bedrijven neemt fors toe. Langs de Boompjes worden dure huizen gebouwd. De vraag naar luxe, decoratieve wandtegels stijgt en een deel van de in de stad aanwezige aardewerkbakkerijen besluit zich te specialiseren als tegelbakker.
Tussen 1609 en 1866 zijn er in Rotterdam en Delfshaven negentien tegelbakkerijen. Deze bakkerijen verkopen tegels aan ambachtslieden, particulieren en winkels. Ook leveren zij tegels aan de VOC en WIC. In de voormalige Nederlandse koloniën maar ook op vele andere plaatsen wereldwijd zijn tegels geïdentificeerd als afkomstig van Rotterdamse bedrijven.
‘De Bloempot’
Waarschijnlijk de bekendste tegelbakkerij van Rotterdam ligt aan de Schiedamsedijk. Het perceel loopt door naar de Leuvehaven waar zich de winkel en het woonhuis van de eigenaar bevinden. De bijnaam van de firma is ‘De Bloempot’, genoemd naar het tableau in de gevel van het pand. In 1692 komt de tegelbakkerij in handen van de familie Aalmis. Het gaat de bakkerij voor de wind.
Begin negentiende eeuw is de handel in tegels al ver over het hoogtepunt heen. Als van Traa de tegelbakkerij overneemt floreert het bedrijf nog enige tijd. Van Traa breidt de omzet flink uit en investeert zelfs nog in een nieuwe oven. Toch moet hij in 1852 zijn tegelproducties stopzetten. Het is moeilijk om werkkrachten te vinden en de mode qua woninginterieur is sterk aan het veranderen.
De tegelvoorraden en ook een groot aantal tegelvoorbeelden- en sponsen worden overgenomen door F.J. Kleijn (1819-1898) die nog enige jaren in Delfshaven een tegelbakkerij runt. In 1905 wordt de administratie van de firma Van Traa uit de periode 1827-1904 overgedragen aan het stadsarchief.
*Tegelspons is een velletje papier met daarop de tekening die langs de lijnen is doorgeprikt. De schilder legt de spons op de tegel en wrijft houtskoolstof over het papier door de gaatjes waardoor op de tegel een tekening ontstaat.
Meer weten:
Stadsarchief Rotterdam | De laatste Rotterdamse tegelbakkerij
